Miasto Lwów w ciągu istnienia od XIII w. jako duże skupisko wielonarodowej ludności, wytworzyło materialną i historyczną strukturę, w której zamieszkali ludzie różnych grup społecznych, w tym przedstawiciele także elit intelektualnych historycy, artyści, pisarze mający potrzeby działań na rzecz kultury. Na tych podstawach w XIX i w początkach XX w. powstały we Lwowie organizacje i towarzystwa skupiające miłośników Lwowa, których celem była dbałość o zabytki historyczne, dokumentacja kultury, sztuki i utrwalanie tej wiedzy w zapisach. Czołowym towarzystwem w tej dziedzinie było Towarzystwo Miłośników Przeszłości Lwowa, powstałe w r.1906 - po zawieszeniu działalności na okres wojenny - reaktywowane w 1926 r. działało do 1939 r. wydając bogata literaturę: "Bibliotekę Lwowską". W wyniku zmian terytorialnych po II wojnie światowej, ludność Kresów zmuszona była opuścić tereny zamieszkałe i osiedlić się w Polsce w różnych regionach kraju. Większość lwowian wyjechała na ziemie zachodnie. Warunki ustrojowe i polityczne nie pozwalały na szerzenie wiedzy o dawnych opuszczonych ziemiach oraz reaktywowania działalności dawnych organizacji. Dopiero zmiany ustrojowe w drugiej połowie lat osiemdziesiątych przywróciły swobodę działań, co pozwoliło na reaktywowanie dawnych towarzystw. Największym skupiskiem lwowian był Wrocław i tam we wrześniu 1988 r. powstaje Zarząd Główny Towarzystwa Miłośników Lwowa. To pozwala na podjęcie w Rzeszowie inicjatywy powołania Oddziału. W wyniku zebrania 23.01.1989 na które przybyło 112 osób deklarujących przystąpienie do towarzystwa, powstał w Rzeszowie 31 Oddział. Na zebraniu tym wybrano zarząd na pierwszą czteroletnią kadencję, zatwierdzony przez Zarząd Główny i Urząd Wojewódzki (15.02.1989). Działalność Towarzystwa rozpoczęto w udostępnionych nieodpłatnie lokalach PTTK, TPPR (I.1989-II.1991) a od III.1991 do chwili obecnej w Stronnictwie Demokratycznym, wykorzystując także w zależności od potrzeb inne większe lokale.

Cmentarz Orląt Lwowskich

W pierwszych dwóch latach ilość członków szybko rosła od 112 osób w 1989 do 684 w 1990 r., później zaczęła spadać. Częstotliwość zebrań ogólnych zależna była od możliwości lokalowych, początkowo sporadyczna, w miarę upływu czasu, stabilizacji ilościowej i lokalowej od 1990 r. jeden raz w tygodniu - dwugodzinne z przerwami świątecznymi i wakacyjnymi. Tematykę zebrań stanowią wykłady, pogadanki historyczne wygłaszane przez członków lub osoby zaproszone, ostatnio przekazy wizyjne z kaset i płyt dot. wydarzeń i opisów kresowych. Od roku 1991 nazwę Towarzystwa zmieniono na Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Działalność czteroletnich kadencji jest następująca I/1989-1993 II/1993-1997 III/1997-2001. Składy zarządu 10-14 osobowe IV/2001-2005 zmiana zarządu V/2005-2009 zmiana zarządu. Obecny stan ilościowy członków wynosi 60 osób. W okresie początkowej działalności zorganizowano 7 wystaw historycznych, 5 występów zespołów wokalnych (Nowy Sącz, Przemyśl, Warszawa). W latach 1989-2005 członkowie oddziału (48 osób) wygłosili 309 prelekcji uzupełnianych videokasetami, których tematyka dotyczyła historii Lwowa i Kresów, szczególnie z okresem II wojny światowej. Dla upamiętnienia ważnych wydarzeń w uzgodnieniu z władzami Kościoła Św. Krzyża i Kurii (Ks. Walenty Bal, Ks. Władysław Jagustyn, Ks. Biskup Kazimierz Górny) wykonano, finansując ze środków społecznych, 3 tablice umieszczone na fasadzie kościoła. Pierwszą poświęconą obronie Lwowa 1918 r. odsłonięto 22.XI.1998, 2-gą poświęcona Polakom Wołynia, Małopolski Wschodniej, Rzeszowszczyzny zamordowanym przez nacjonalistów ukraińskich - odsłonięto 17.IX.2003. Trzecią poświęconą Profesorom lwowskich uczelni zamordowanych w lipcu 1941 r. - odsłonięto 3.VII.2005. Odsłonięcia tych tablic odbyły się bardzo uroczyście.

Zgodnie z obowiązkami statutowymi Oddział prowadzi od początku działalności pomoc charytatywną dla rodaków na Kresach. W pierwszych latach była to pomoc rzeczowa: żywność, leki, odzież, jednak po kilku latach wprowadzono jako pomoc tylko środki finansowe przekazywane przeważnie we Lwowie kilkudziesięciu osobom w okresie Świąt Wielkanocy i Bożego Narodzenia. Pomocą objęte są też parafie kościołów: Św. Antoniego we Lwowie i Przmyślanach. Środki na ten cel zbierane są wśród członków, a także są przekazy sponsorów (kilku osób). Wartość pomocy w skali roku wynosi około kilkunastu tysięcy. Od 8 marca 2002 roku istnieje w Leżajsku Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Działa ono bardzo aktywnie, często organizuje wycieczki na Kresy, a szczególnie do Lwowa, przekazując dużą pomoc w różnych formach dla Polaków i Towarzystwa Opieki nad Cmentarzami Wojennymi we Lwowie. Do Towarzystwa należy 37 osób.

Prezes TMLiKP-w

prezes Bolesław Opałek