Tekst pochodzi ze strony: http://wiescgminna.chmielnik.pl

Wieść Gmina Chmielnik

 Wieść Gminna 1/2009

Tajemnice wielkanocnego koszyka 


Początki błogosławieństwa pokarmów, zwane powszechnie święconką lub święconym sięgają VIII wieku, w Polsce zaś pierwsze jego praktyki odnotowano w XIV stuleciu. Najpierw święcono tylko chlebową figurkę o postaci baranka. Potem dodawano kolejno ser, masło, ryby, olej, pokarmy mięsne, ciasto i wino. Na końcu święcony kosz został uzupełniony jajkiem i pozostałymi pokarmami, które obecnie weszły do kanonu święconki.

Dzisiaj w koszykach niesionych do poÅ›wiÄ™cenia znaleźć można niemal wszystko, byle byÅ‚o dużo i kolorowo. Podobno zdarzajÄ… siÄ™ nawet hamburgery od Mc Donalda. Jednak  Å›wiÄ™conka to nie promocyjna paczka z peÅ‚nym asortymentem.

Warto pamiÄ™tać, że dobór potraw w koszyku nigdy nie byÅ‚ przypadkowy. Od wieków każdy Boży dar  symbolizowaÅ‚ co innego.  Zestaw tych darów siÄ™ zmieniaÅ‚, ograniczano ich ilość, aż pozostaÅ‚o tylko sześć, by ostatecznie powiÄ™kszyć do siedmiu. Ten zestaw obowiÄ…zuje do dziÅ›. Potraw w koszyku może być wiÄ™cej, ale tych siedem powinno siÄ™ w nim znaleźć przede wszystkim. SymbolizujÄ… bowiem treść chrzeÅ›cijaÅ„stwa.

Baranek - najbardziej znamienny symbol ÅšwiÄ…t Wielkanocnych – uosabia zwyciÄ™stwo Chrystusa, który jak ofiarny baranek oddaÅ‚ swoje życie za ludzi, by nastÄ™pnie zmartwychwstać i odnieść zwyciÄ™stwo nad grzechem, zÅ‚em i Å›mierciÄ…. Najczęściej baranek wystÄ™puje z chorÄ…giewkÄ…, podobnie jak sylwetka ZmartwychwstaÅ‚ego Chrystusa ze sztandarem, symbolem zwyciÄ™stwa i tryumfu.

Chleb we wszystkich kulturach ludzkości był i jest pokarmem podstawowym, niezbędnym do życia. Gwarantował dobrobyt i pomyślność. Wśród chrześcijan zawsze był symbolem nad symbolami - przedstawia bowiem Ciało Chrystusa. Jeżeli pieczono wiele odmian chleba, do kosza kładziono po dużej kromce każdego z nich.

Jajko jest dowodem odradzającego się życia, symbolem zwycięstwa nad śmiercią.

Sól to mineraÅ‚ życiodajny. Bez soli nie ma życia. To także oczyszczenie. StÄ…d twierdzenie o „soli ziemi”, jak to w Kazaniu na Górze powiedziaÅ‚ Chrystus o swoich uczniach.

WÄ™dlina zapewnia zdrowie i pÅ‚odność,  a także dostatek, bo przecież nie każdy mógÅ‚ sobie pozwolić na ten szczególny pokarm. KiedyÅ› byÅ‚ to choćby plaster szyneczki, a od XIX wieku sÅ‚ynna polska kieÅ‚basa.

Ser jest symbolem zawartej przyjaźni miÄ™dzy czÅ‚owiekiem a siÅ‚ami przyrody, a przede wszystkim stanowi gwarancjÄ™ rozwoju stada zwierzÄ…t domowych. Ser jest bowiem produktem mlecznym pochodzÄ…cym od krów, owiec i kóz.

Chrzan zawsze był starym ludowym znamieniem wszelkiej siły i fizycznej krzepy. Współdziałając z innymi potrawami zapewniał ich skuteczność.

Ciasto do koszyka ze święconką weszło ostatnie, jako symbol umiejętności i doskonałości - zapewne głównie jako popis domowych gospodyń. Ciasto reprezentowane było głównie przez wielkanocne baby, a jej nieudany wypiek był wielką kompromitacją. Poza tym winien to być zawsze wypiek własny, domowy, a nie kupiony w ciastkarni. Wystarczy zwykła domowa drożdżówka.

Taka to była tradycja siedmiu błogosławionych darów, znana w Polsce wszędzie od wielu lat.

Koszyk winien być z wikliny, sÅ‚omy lub sosnowych Å‚ubów. WyÅ›cielony serwetÄ…, ozdobiony bielÄ… koronek i zieleniÄ… bukszpanu lub gaÅ‚Ä…zek borówki, byÅ‚ wyrazem wielkiej radoÅ›ci. TÄ… radoÅ›ciÄ… trzeba siÄ™ podzielić podczas wielkanocnego Å›niadania. I to w znaczeniu symbolicznym,  jak też dosÅ‚ownym.

 

Na podst. książki Romana Landowskiego
„Dawnych obyczajów rok caÅ‚y. MiÄ™dzy wiarÄ…, tradycjÄ… i obrzÄ™dem”
oprac. A.L.-Åš.