Na część zadań związanych z organizacją oświaty na terenie Gminy samorząd otrzymuje subwencje oświatową. Pozostała część zadań (jak przedszkola, oddziały „0", dowóz uczniów, świetlice) są finansowane ze środków własnych budżetu gminy. Większość kosztów utrzymania szkół to płace nauczycieli, a wydatki na utrzymanie obiektów to niewielka część wydatkowanych kwot. Zmniejszenie ilości uczniów na których naliczana jest subwencja powoduje automatyczne zmniejszenie kwoty otrzymywanej subwencji oświatowej.
Proporcja pomiędzy ilością uczniów szkół podstawowych i gimnazjum, a ilością zatrudnionych nauczycieli w pewnej perspektywie czasowej przedstawia się następująco:
-
w roku szkolnym 2003/2004 - ilość uczniów 808 - ilość etatów nauczycieli - 82,58
-
w roku szkolnym 2010/2011 - ilość uczniów 634 - ilość etatów nauczycieli - 91,03. (w zatrudnieniu uwzględniono nauczycieli oddziałów „0").
W analizowanym okresie mamy do czynienia ze spadkiem ilości uczniów uczęszczających do szkół publicznych na terenie gminy o 174 dzieci oraz ze wzrostem zatrudnienia o 8,45 etatu. Spadek ilości uczniów, a tym samym mniejsza subwencja oświatowa, nie ma wpływu na zmniejszenie zatrudnienia, wręcz przeciwnie obserwujemy jego wzrost. Spowodowane jest to coraz większymi wymaganiami stawianymi przed kadrą nauczycielską i całkowitego ograniczenia możliwości uczenia przez osoby nie posiadające odpowiednich kwalifikacji do danego przedmiotu. Wzrost ilości zatrudnianych nauczycieli wynika również z coraz większej ilości orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego (organizacja dodatkowych zajęć rewalidacyjnych i korekcyjno-kompensacyjnych) oraz o potrzebie nauczania indywidualnego.
Zatrudnienie nauczycieli w poszczególnych szkołach mimo znacznej różnicy w ilości uczniów jest porównywalne. Największa liczebnie Szkoła Podstawowa Nr l
w Chmielniku - zatrudnienie wynosi 11,09 etatu, a najmniejsza w Błędowej Tyczyńskiej - 9,01 etatu.
Poniżej wykres przedstawia ilość uczniów przypadających na nauczyciela w danej szkole (bez oddziału „0”).
W chwili obecnej Gmina Chmielnik prowadzi 6 szkół podstawowych i jedno gimnazjum. Analiza liczby dzieci urodzonych na terenie Gminy w latach 2004 - 2010 czyli tych, które na przestrzeni najbliższych lat trafią do szkół podstawowych, a później gimnazjum, wskazuje, iż ich bardzo mała ilość nie daje szans na utrzymanie obecnej struktury szkół tj. sześciu szkół podstawowych.
Poniższa tabela ukazuje dane dotyczące urodzonych dzieci wg obecnych obwodów szkół, z czego nie wszystkie dzieci urodzone trafiają do swoich obwodów (są tu dzieci realizujące obowiązek szkolny poza naszą gminą np.
w Rzeszowie, innych miejscowościach lub poza granicami kraju) mimo meldunku na terenie gminy.
| Obwód szkoły |
Liczba urodzonych dzieci na terenie Gminy Chmielnik |
|
2004 r. |
2005 r. |
2006 r. |
2007 r. |
2008 r. |
2009 r. |
2010 r. |
| Chmielnik nr 1 |
11 |
11 |
8 |
17 |
16 |
18 |
21 |
| Chmielnik nr 2 |
9 |
20 |
14 |
16 |
21 |
18 |
15 |
| Chmielnik nr 3 |
8 |
17 |
12 |
16 |
9 |
13 |
13 |
| Błędowa Tyczyńska |
6 |
11 |
4 |
9 |
6 |
6 |
6 |
| Wola Rafałowska |
15 |
19 |
6 |
9 |
13 |
13 |
19 |
| Zabratówka |
7 |
8 |
8 |
14 |
6 |
19 |
8 |
|
RAZEM |
56 |
86 |
52 |
81 |
71 |
87 |
82 |
Na jednego ucznia Gmina otrzymała w 2010 roku subwencje w wysokości 7.198,22 zł. Linia ciągła na poniższym wykresie pokazuje kwotę otrzymywanej subwencji, a słupki koszt jaki ponosi gmina na naukę jednego ucznia w poszczególnych szkołach.
Z analizy danych wynika, iż na utrzymanie Szkoły Podstawowej Nr 1 w Chmielniku oraz Gimnazjum w Chmielniku Gmina wydaje mniej środków niż otrzymuje z subwencji. Ta niewielka część środków jest wydatkowana na inne szkoły i dodatkowo przeznaczane są znaczne środki z budżetu Gminy, które mogłyby być wydatkowane na inne cele w tym na inwestycje również w sferze oświaty.
Koszt utrzymania ucznia w szkole Nr 1 w Chmielniku wynosi 5.966 zł. rocznie, a w najmniejszej ze szkół w Błędowej Tyczyńskiej 19.877 zł.
Dodatkowym czynnikiem powodujących zmniejszenie środków w systemie oświaty prowadzonej przez Gminę jest koniczność przekazywania subwencji oświatowej na każdego ucznia uczęszczającego do drugiego znajdującego się na terenie Gminy Gimnazjum prowadzonego przez Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom „Trzeźwa Gmina” w Chmielniku. W 2010 roku była to kwota 465.062,00 zł.
Przy wspomnianym wcześniej spadku ilości uczniów
w latach następnych koszt utrzymania jednego ucznia, przy utrzymaniu istniejącej sieci szkół, we wszystkich szkołach będzie wyższy niż kwota subwencji na niego przypadająca. Utrzymywanie takiego stanu rzeczy doprowadzić może do sytuacji, że Gmina nie będzie posiadała możliwości prowadzenia jakichkolwiek inwestycji, całość dochodów własnych przeznaczając na utrzymanie oświaty. Konsekwencją tego stanu może być niemożność skonstruowania budżetu z zachowaniem równowagi między dochodami i wydatkami.
Na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy systematyczny wzrost środków z budżetu Gminy, które są wydatkowane na oświatę. W roku 2005 wydatkowano kwotę 483.534,00 zł., w 2006 - 884.959,00 zł., w 2007 kwota 943.926,78 zł., 2008 - 1.072.259,29 zł., 2009 - 1.201.680,38 zł., a w 2010 r. kwota 1.355.694,21 zł. Podane kwoty obejmują zarówno zadania na realizację których przekazywana jest subwencja oświatowa (niewystarczająca na zaspokojenie potrzeb) jak i te, które należą do zadań własnych samorządu tj. przedszkola, dowożenie, świetlice itp.
Przy planowaniu kolejnego roku szkolnego 2011/2012 w arkuszach organizacyjnych szkół będą na dużo większą skalę niż do tej pory, wszędzie tam gdzie liczebność oddziałów będzie dawała taką możliwość musiały występować łączenia klas na części zajęć lekcyjnych. Niestety nie jest to najlepsze rozwiązanie dla uczniów ani komfort pracy dla nauczycieli, jednak bez takich działań nie będziemy mieli możliwości realizacji obligatoryjnych wydatków w tej sferze w ramach posiadanych środków.
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej uwarunkowania Rada Gminy Chmielnik na Sesji w dniu 18 luty 2011 roku podjęła uchwałę o zamiarze likwidacji z końcem roku szkolnego 2010/2011 najmniejszej ze szkół tj. Szkoły Podstawowej im. Św. Jana Kantego w Błędowej Tyczyńskiej. Naszym zdaniem najkorzystniejsze dla dzieci rozwiązaniem byłoby włączeniu całego obwodu Szkoły Podstawowej im. Św. Jana Kantego w Błędowej Tyczyńskiej do obwodu Szkoły Podstawowej Nr 3 im. Św. Maksymiliana Marii Kolbego w Chmielniku.
W przypadku przyjęcia takiego rozwiązania, dzieci w liczbie 5-6 (w obecnych oddziałach) uczęszczające do Szkoły w Błędowej Tyczyńskiej nie byłyby rozdzielane i łatwiej byłoby im przystosować się do nowych warunków. Ponadto dzieci zamieszkujące przy granicy tak utworzonego obwodu miałyby odległość do nowej szkoły wynoszącą około 3-4 km, co dawałoby samorządowi możliwość zorganizowania dla nich dowozu i zabierania podczas przejazdu po trasie pozostałych, tak aby ich droga
z domu do szkoły i z powrotem była bezpieczna. Szkoła ta zapewnia zajęcia świetlicowe dla dzieci dowożonych tam w chwili obecnej z Borówek oraz daje możliwość skorzystania z wyżywienia w stołówce szkolnej.
Rozwiązanie takie jest również zasadne w dalszej perspektywie czasowej, gdzie koncentracja dzieci wokół szkoły położonej centralnie w skali Gminy daje szansę rozwijania bazy i inwestowania w celu podnoszenia poziomu oświaty i warunków w jakich będą uczyć się następne pokolenia.
Ponadto w celu usprawnienia zarządzania szkołami mającymi siedzibę w jednym budynku tj. Gimnazjum im. Szarych Szeregów w Chmielniku i Szkołą Podstawową Nr 1 im. Por. Jana Bałdy w Chmielniku, korzystających ze wspólnych pomieszczeń podjęto inicjatywę połączenia ich w Zespół Szkół. Takie działanie pozwoli na niewielkie oszczędności finansowe, jednak znacząco poprawi zarządzanie wspólną infrastrukturą oraz umożliwi lepsze wykorzystanie istniejącej bazy głównie sali gimnastycznej, boiska sportowego czy pracowni komputerowych dla uczniów obu szkół. Ułatwi to również możliwość zatrudniania pracowników w ramach Zespołu. Dla uczniów uczęszczających do obu szkół będą to nieodczuwalne zmiany, gdyż nadal będą się uczyć w przystosowanych do nich częściach budynku połączonych istniejącym od lat łącznikiem, a zyskają natomiast to, że takie pomieszczenia jak sala gimnastyczna czy boisko sportowe będzie wykorzystywane przez wszystkich uczniów na zasadzie partnerstwa, o co będzie dbał wspólny dla obu szkół dyrektor zespołu.
Wysokie koszty związane z funkcjonowaniem oświaty, malejąca liczba uczniów, brak systemowych rozwiązań w dziedzinie oświaty oraz brak możliwości dalszego zaciągania zobowiązań na wydatki bieżące powoduje konieczność dokonania zmian w strukturze oświaty na terenie Gminy.
Podjęte na Sesji Rady Gminy w m-cu lutym inicjatywy dotyczące likwidacji Szkoły Podstawowej im. Św. Jana Kantego w Błędowej Tyczyńskiej do której uczęszcza 29 uczniów oraz połączenia w Zespół Szkół - Szkoły Podstawowej Nr 1 im. Por. Jana Bałdy w Chmielniku oraz Gimnazjum im. Szarych Szeregów w Chmielniku uzyskały pozytywną opinię Podkarpackiego Kuratora Oświaty i na najbliższej Sesji Rady Gminy planowanej na przełomie m-ca kwietnia i maja Br. będą przedmiotem obrad i podjęcia ostatecznych decyzji w tej sprawie.
Magdalena Wdowik-Reczek
Problemy dotyczące organizacji oświaty na terenie Gminy Chmielnik w związku z małą ilością uczniów i wysokimi kosztami utrzymania istniejącej sieci szkól
Warto przeczytać
