Po ukończeniu trzeciego roku życia część dzieci zaczyna uczęszczać do przedszkola. Jest to niewątpliwie sytuacja stresująca – nie tylko dla malucha, ale również dla jego rodziców. Dziecko musi poradzić sobie z dłuższą rozłąką z mamą i tatą, a także sprostać wymaganiom przedszkolnym. Przedszkole to dla każdego dziecka wyzwanie i niezwykle ważna zmiana w dotychczasowym życiu. Podobnie jak na wszystkie nowe sytuacje, wydarzenia, tak i na pójście do przedszkola dziecko zareaguje niepokojem, napięciem i konfliktami dążąc do równowagi w swoim świecie wewnętrznym. Każdy maluch to zarazem taki swoisty "barometr" odczuć i emocji rodziców. Jeśli dziecko czuje, że mama obawia się pozostawić go w przedszkolu, ono także zaczyna odczuwać niepokój i nie chce tam iść. Na szczęście maluchy „zarażają się” nie tylko negatywnymi emocjami. Warto więc już wcześniej zadbać o rozwój ich samodzielności, tak by nie tylko dorosły był pewien, że dziecko posiada wystarczające umiejętności, by poradzić sobie w nowym miejscu, ale także by maluch nabrał wiary w swoje umiejętności i nie obawiał się dłuższej rozłąki z domownikami. Dla maluchów, które do nowych sytuacji podchodzą z entuzjazmem i ciekawością pójście do przedszkola jest momentem długo wyczekiwanym i podniecającym.

Rodzice dwu, trzy - latków niekiedy wątpią w możliwość rozwoju samodzielności u tak małego dziecka. Jednak u dwulatka, a nawet i młodszego dziecka, można dostrzec przejawy woli bycia samodzielnym już w kilku obszarach codziennego życia. Jeśli słyszymy: Ja sam lub Ja sama, nie ma potrzeby wyręczania malucha w danej czynności. Zadaniem dorosłego jest zadbać o rozwój autonomii u dziecka w taki sposób, by czuło się kompetentne i samodzielne w pewnych obszarach życia, na które pozwala mu poziom rozwoju, m.in. układu mięśniowego i nerwowego. Maluch jest jeszcze dość słaby fizycznie i nie ma w pełni rozwiniętej koordynacji wzrokowo-ruchowej, by mógł samodzielnie wykonywać czynności wymagające precyzji czy dużej siły. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby aktywnie uczestniczył w spożywaniu posiłków czy brał udział w treningu czystości. Należy cały czas pamiętać, że nie można wymagać od dziecka samodzielności przekraczającej jego możliwości, ponieważ skutkuje to osamotnieniem i poczuciem bycia niezrozumianym przez opiekunów.

Przed pójściem do przedszkola niezwykle ważne jest przygotowanie dziecka na fizyczną i psychiczną separację od opiekunów. Jeśli maluch pozostaje w ścisłej zależności z mamą i tatą aż do pierwszego dnia zajęć w przedszkolu, rozłąka z rodzicami na czas pobytu w nowym miejscu będzie dla niego przykrym przeżyciem i wywoła negatywne emocje. Warto stwarzać jak najwięcej okazji do kontaktów pozarodzinnych. Dziecko uczy się wtedy, że jego świat nie kończy się na domu, a zabawa na placu zabaw z nowymi dla niego kolegami nie jest straszna, ale przyjemna. Przedszkolak od opiekunów uczy się stosunku do obcych ludzi, dlatego ważne jest, aby nie straszyć przedszkolem i osobami tam pracującymi. Jeśli dziecko w domu psoci, a rodzice na jego wybryki odpowiadają: Zobaczysz, pani w przedszkolu to ci dopiero pokaże, to nie można oczekiwać pozytywnego nastawienia malucha do nowych opiekunów. Dziecko, zanim rozpocznie swoją przygodę w przedszkolu, powinno mieć również okazję przebywania z innymi dorosłymi, nie tylko rodzicami i proszenia ich o pomoc.

Rozpoczynając przygodę z przedszkolem nie warto doszukiwać się w każdej nowej sytuacji czyhającego zagrożenia i chronić swoje dzieci niejako „na zapas”. Warto natomiast odnosić się do nieznanych dotąd maluchowi sytuacji jako możliwości zdobycia przez niego nowych doświadczeń i nabycia nowych umiejętności. Dorośli przenoszą na dzieci swoje lęki i obawy, co prowadzi do tego, że stają się one lękliwe i bojaźliwe. Dla rozwoju malucha ważna jest możliwość zmierzenia się z nowymi sytuacjami. Nawet jeśli dziecko popełnia błędy, to są one potrzebne do rozwoju poczucia własnych możliwości. Maluch, jeszcze zanim pójdzie do przedszkola, musi nabyć umiejętności mówienia o tym, co go boli i czego potrzebuje, a więc musi wiedzieć, jak zakomunikować innym, że doświadcza przykrości. Jeśli mama towarzyszy dziecku na każdym kroku i rozpoznaje jego potrzeby, zanim ono zdąży je zwerbalizować, maluch nie ma okazji do stania się ekspertem we własnym życiu. Dziecko powinno być na tyle autonomiczne, by móc zakomunikować drugiej osobie słowami, w sposób zrozumiały, że np. jest głodne czy potrzebuje iść teraz do toalety. Ułatwia to pracę nauczycieli, a u przedszkolaka wzmacnia się poczucie sprawstwa i możliwości wpływania na otoczenie.

Dziecko, mimo tego, że bardzo chce coś samodzielnie zrobić, jest ograniczane przez swój fizyczny rozwój. Maluch czasami podejmuje się pewnej aktywności albo chce to zrobić, ale nie jest na to w pełni gotowy, bo np. nie ma jeszcze wystarczająco rozwiniętego układu mięśniowego bądź nie jest przygotowany emocjonalnie. Prawidłowe wykonanie nowej czynności jest możliwe dzięki długiej nauce, na którą składają się próby i błędy. Jednocześnie rodzice musza pamiętać, ż maluch nie od razu włoży sweterek albo buciki, zwykle zajmuje mu to dużo czasu, więc dorośli często go w tym wyręczają. Brak cierpliwości i pośpiech dorosłych nie są niestety sprzymierzeńcami w kształtowaniu się samodzielności przedszkolaka. Dla malucha dążącego do samodzielności niezbędny staje się dorosły, który odgrywa rolę swoistego modelu. Podpatrując rodziców, przedszkolak stara się naśladować różne czynności, by za jakiś czas móc samodzielnie zrobić coś w podobny sposób. Ważne jest, by dostrzegać takie starania dziecka i chwalić jego osiągnięcia. Pozwólmy dziecku odczuwać dumę ze swoich osiągnięć. Pamiętajmy, że coś, co dla nas jest błahostką, może być niezwykle istotne dla dziecka. Najważniejsze jest to, by rodzice uwierzyli w swoje dzieci, a przede wszystkim w to, że sobie poradzą.

Aby ułatwić dziecku start w przedszkolu i zarazem rozwiać własne obawy dobrym pomysłem jest skorzystanie z zajęć adaptacyjnych, coraz częściej organizowanych w przedszkolach, jeszcze zanim dziecko na stałe dołączy do grona przedszkolaków. Już dzisiaj oddziały przedszkolne funkcjonujące w Szkole Podstawowej Nr 3 im. Św. M. M. Kolbego w Chmielniku i z siedzibą w Błędowej Tyczyńskiej zapraszają wszystkich przyszłych przedszkolaków i ich rodziców na takie zajęcia, które planowane są w marcu 2016 r. Będzie to świetna okazja, by wspólnie z maluchem przełamać strach przed nowym otoczeniem. Zabierając dziecko na takie zajęcia, stworzycie mu szansę oswojenia się z przedszkolem. Będzie możliwość wspólnego zwiedzania nowego miejsca, zapoznania z rówieśnikami, co przełoży się na zmniejszenie stresu wynikłego ze zmiany środowiska i pomoże w budowaniu poczucia bezpieczeństwa. Pozwoli to również na zapoznanie się z nauczycielami, opiekunami, którzy niebawem będą odgrywać ważną rolę w wychowaniu waszej pociechy.

Zapraszamy do zapoznania się ze stroną internetową szkoły http://sp3chmielnik.szkolna.net i przedszkola http://opchmielnik.szkolna.net, na których na bieżąco można śledzić działania w naszych oddziałach przedszkolnych.

Kilka rad na lepszy start

• Nigdy nie straszmy dziecka przedszkolem.
• W domach wprowadzajmy zasady i wspólnie z pociechą pilnujmy, by były przestrzegane.
• Przyzwyczajajmy dziecko do jedzenia urozmaiconych potraw. Uczmy samodzielnego jedzenia.
• Odzwyczajmy je od smoczka, pampersów czy picia z butelki.
• Nauczmy dziecko zrozumiale komunikować swoje potrzeby fizjologiczne.
• Pozwólmy maluchowi zabrać do przedszkola domowego „towarzysza” – niech będzie to np. ulubiona przytulanka czy samochodzik.
• Nie pokazujmy dziecku własnych obaw związanych w pójściem do przedszkola.
• Organizujmy krótkie pożegnania, nie wracajmy sprawdzić, czy pociecha się bawi. Przedłużające się pożegnania są dla niej bardziej stresujące.
• Przychodźmy po dziecko punktualnie, bądźmy w tej kwestii przewidywalni.
• Pozwólmy maluchowi na samodzielność, szczególnie w zakresie samoobsługi.
• Zaangażujmy dziecko w przygotowania do przedszkola. Mogą to być np. wspólne zakupy.
• Chwalmy malucha za to, że dzielnie radzi sobie w nowej sytuacji.
• Porozmawiajmy z nim o tym, że nawet dorośli trochę denerwują się, gdy robią coś ważnego pierwszy raz, ale po jakimś czasie czują się lepiej.

Małgorzata Jaworska
nauczycielka wychowania przedszkolnego
w SP nr 3 im. Św. M. M. Kolbego w Chmielniku

Literatura:

1. A.Batura, M.Chyża, K. Pyrgiel- Przedszkolak na start. Jak dobrze zacząć. - Wychowanie w przedszkolu 6/2013
2. E. Gruszczyk - Kolczyńska, E.Zielińska- Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola - Wychowanie w przedszkolu 2/1998
3. A. Faber, E. Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Media Rodzina, Poznań 2006