Gimnazjum w Chmielniku znalazło się pośród 12 szkół i organizacji harcerskich, którym został przyznany medal Pro Memoria. Uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w Rzeszowie w Wojewódzkim Domu Kultury 8 czerwca 2009 r. Wraz z medalem, na ręce Pani Dyrektor Gimnazjum w Chmielniku, zostały wręczone dyplom i legitymacja, potwierdzające jego nadanie.

Medal Pro Memoria jest polskim odznaczeniem cywilnym przyznawanym za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu. Został ustanowiony 25 stycznia 2005 roku, z okazji 60 rocznicy zakończenia II wojny światowej, przez Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Medalem mogli być uhonorowani uczestnicy walk na wszystkich frontach oraz osoby fizyczne i prawne szczególnie zasłużone w utrwalaniu pamięci o ludziach, którzy oddali swoje życie w walce o suwerenną i niepodległą Ojczyznę oraz w działalności związanej z opieką nad Miejscem Pamięci Narodowej i upamiętnianiem miejsc walki i męczeństwa.

Utrwalanie wśród gimnazjalistów pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość Polski, podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu, jest jednym z najważniejszych założeń wychowawczych programu patriotycznego Gimnazjum, który łączy treści wychowawcze z historią rodzinnej miejscowości, historią Podkarpacia, Polski. Uczniowie wiedzą i pamiętają, że w czasie II wojny światowej mieszkańcy wsi Chmielnik, aktywnie uczestniczyli w walce przeciwko okupantowi. Tu mieściło się dowództwo „Wedety” – ugrupowania dywersyjno – propagandowego rzeszowskiego Inspektoratu ZWZ-AK, tu wydawana była konspiracyjna gazetka „Na posterunku”, prowadzono nasłuch radiowy, kolportowano prasę i ulotki propagandowe, organizowano szkolenia bojówek „małego sabotażu” i przeprowadzano takie akcje. Kierownikiem „Wedety” był pochodzący z Chmielnika plut. pchor. Jan Bałda ps. „Piotr”, który zginął w czasie potyczki z Niemcami we wsi Matysówka. Niemcy, w odwecie za patriotyczną, nieugiętą wobec wroga, postawę mieszkańców, dokonali dwukrotnie pacyfikacji Chmielnika. Wkrótce po śmierci „Piotra” giną trzej jego współtowarzysze broni – członkowie „Wedety”: Stefan Rudnicki ps. „Prut”, Józef Sitarz ps. „Łupin” i Jerzy Ziomek ps. „Szczerba”. Bohaterscy żołnierze AK zostali (w 1944 roku) pochowani we wspólnym grobie na cmentarzu parafialnym w Chmielniku, a w październiku 2008 roku, w Rzeszowie na Drabiniance odsłonięto pomnik upamiętniający miejsce śmierci trzech młodych chłopców z „Wedety”. Pamięć o bohaterach
z Chmielnika jest żywa wśród mieszkańców wsi do dziś – żyją jeszcze świadkowie tamtych wydarzeń, także młodzi chmielniczanie znają historię swojej miejscowości. Młodzież z Gimnazjum bierze udział w różnego typu działaniach mających na celu pielęgnowanie pamięci o czasach i ludziach wojny i okupacji, i latach późniejszych. Jednym z takich działań jest współuczestniczenie w Dniu Patrona Szkoły Podstawowej Nr 1, która nosi imię por. Jana Bałdy – poprzez udział we Mszy Świętej, programie artystycznym. Co roku, w tym Dniu harcerze z Gimnazjum składają kwiaty i trzymają honorową wartę przy grobie Żołnierzy AK na cmentarzu w Chmielniku. Gimnazjaliści odwiedzają także Izbę Pamięci poświęconą żołnierzom AK, która mieści się w budynku Szkoły Podstawowej Nr 1.

W Gimnazjum opracowano także (oprócz programu wychowania patriotycznego) „Program Edukacji Regionalnej”, który m.in. zakłada poznawanie przez uczniów historii miejscowości, dokumentowanie jej poprzez np. wykonywanie zdjęć, zapisywanie zasłyszanych od starszych mieszkańców opowieści, spotykanie się ze świadkami i uczestnikami wydarzeń z czasów II wojny światowej. Uczniowie także brali udział w rajdzie pieszym do miejscowości Hyżne, zwiedzając tamtejszą Izbę Pamięci poświęconą gen. Władysławowi Sikorskiemu. Młodzież z Gimnazjum bierze także udział w akademiach związanych z najnowszą historią Polski (np. Zbrodnia Katyńska) oraz innych programach artystycznych, których celem jest m.in. uczenie patriotyzmu, szacunku dla Ojczyzny, dla ojczystego języka. W roku 2007 program wieczornicy zorganizowanej z okazji Roku Języka Polskiego zdobył II miejsce w województwie podkarpackim z konkursie organizowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Kuratoria Oświaty i Ośrodki Metodyczne „W Polsce bije serce świata – a czy Twoje serce bije dla Polski ?” i dostał się do ogólnopolskiego finału.

Przy Gimnazjum (od początku jego istnienia) działa drużyna harcerska. Jej członkowie opiekują się pomnikiem poległych żołnierzy Armii Krajowej, biorą udział w uroczystościach patriotycznych organizowanych przez Podkarpacką Chorągiew ZHP, Hufiec Ziemia Rzeszowska oraz inne szkoły z terenu gminy, odwiedzają kombatantów, trzymają honorową wartę przy pomniku Żołnierzy AK podczas Dnia Wszystkich Świętych. Będąc na wycieczce w Warszawie zwiedzali Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum ZHP, a w październiku 2008 roku byli wykonawcami patriotycznego programu artystycznego przygotowanego pod kierunkiem nauczycieli Gimnazjum z okazji uroczystości odsłonięcia pomnika ku czci trzech żołnierzy AK z ugrupowania „Wedeta”, którzy polegli w walce z Niemcami na Drabiniance w Rzeszowie. Podczas przygotowań do uroczystości gimnazjaliści mieli możliwość spotkania i porozmawiania o tamtych trudnych czasach z siostrą jednego z poległych – s. Izabelą Rudnicką. Pielęgnowanie i utrwalanie pamięci o czasach i ludziach II wojny światowej wiąże się także z wyborem Patrona Gimnazjum, którym zostały „Szare Szeregi”. Podjęcie starań o nadanie szkole imienia jest doskonałą okazją do realizowania najważniejszych celów programu wychowania patriotycznego i utrwalania pamięci o tamtych czasach. Zainteresowania historią swojej miejscowości i najnowszą historią Polski młodzież z Gimnazjum rozwija na zajęciach pozalekcyjnych (np. kółku historycznym), poznaje poprzez lekcje historii, spotkania ze świadkami wydarzeń związanych z rokiem 1980, uczestniczenie w prelekcjach o latach 1946 – 1980, które organizuje Instytut Pamięci Narodowej z Rzeszowa. Uczniowie wykonują także foldery o rodzinnej miejscowości, publikują ciekawostki z nią związane w gimnazjalnej gazetce. W roku 2008 w ramach projektu realizowanego przez nauczycieli Gimnazjum „Idę sobie…”, który został nagrodzony
w ogólnopolskim konkursie w ramach grantu „Szkoła bez przemocy”, uczniowie poznawali historię poprzez uczestniczenie w wycieczkach do miejsc upamiętnionych w historii np. zwiedzali forty w Przemyślu, Muzeum w Dukli z ekspozycją związaną z bitwą o Przełęcz Dukielską, opracowali także folder dotyczący odwiedzanych miejsc, publikowali swe wrażenia w gazetce oraz byli autorami strony internetowej przedstawiającej m.in. legendy, ciekawostki związane z bliższą i dalszą okolicą.

Wszyscy uczniowie Gimnazjum aktywie włączają się w działania, uroczystości, imprezy, spotkania, których celem jest utrwalanie pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu, są wychowywani wedle słów: „Ojczyzna to pamięć i groby. Narody tracąc pamięć, tracą życie.”

Daria Głodowska
Monika Wójcik