zamknijzamknij
zamknij
strona główna urzędu gminy strona główna
     

Wybierz numer archiwalny

Wieść Gminna Nr 4/2017
URZĄD GMINY INFORMUJE
OŚWIATA I KULTURA
GOPS CHMIELNIK
KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH
STOWARZYSZENIE
INFORMACJA
012345

Wieść Gminna 4/2017 OŚWIATA I KULTURA
Dbałość o kulturę słowa jest znakiem ciągłości cywilizacji zachodniej, a u podstaw tej ciągłości leży retoryka

W obronie retoryki…
Zdecydowałem się na motyw- temat przewodni tego tekstu zawarty w jego tytule nieprzypadkowo- nie tylko dlatego, ze nowa podstawa programowa języka polskiego dla klas IV-VIII zwraca uwagę na konieczność zdobycia podstawowych kompetencji w tym zakresie, ale również i z tego powodu iż retoryka odgrywa istotną rolę (większą niż nam się wydaje) w życiu prywatnym i publicznym. Retoryka to nie tylko sztuka krasomówcza - pięknego i oratorskiego przemawiania, ale zwłaszcza umiejętność zjednywania przekonywania do swoich racji i argumentów w dyskusji czy toczącej się wymianie zdań. Do tego nie zawsze wystarczy wyczucie, a konieczne jest jeszcze znawstwo i umiejętności – jak mawiali starożytni- czyli retoryka. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić za Arystotelesem, że w retoryce „siła leży w poruszanej sprawie, a nie w nastawieniu tych, do których się zwracamy”.

Retoryka bazuje na przesłankach prawdopodobnych, wywodzących się z opinii, natomiast erystyka i sofistyka, z którą niekiedy potocznie utożsamiamy retorykę (dlatego nie sposób o nich nie wspomnieć ), mają cele mniej szlachetne. Erystyka tylko z pozoru jest podobna do retoryki. Określa się ją jako sztukę dyskutowania dla odniesienia zwycięstwa w dyskusji czy kłótni ( w którą niekiedy przeradza się dyskusja), ale niezależnie od prawdy i fałszu, prawdopodobieństwa i pozoru. Erystyka więc, jak można zauważyć, jest nieuczciwym sposobem walki słownej, która ma prowadzić do pozornego zwycięstwa. Sofistyka również jest nieuczciwa, tylko cel jest nieco inny- wyróżnia ją pozorna mądrość, ale dobrze opłacana. Zacytowany wcześniej Arystoteles nazwie ją „sztuką robienia pieniędzy z pozornej mądrości”. Za współczesnych „konkurentów” sofistyki i erystyki można uznać reklamę i propagandę, ich współczesnych „spadkobierców” które przy pomocy słowa umiejętnie i skutecznie wpływają na ludzkie postawy w skali masowej. Ich cele nie postawiają złudzeń niezależnie od zapewnień, jakie głoszą. „Reklama służy osiągnięciu jak najwyższych zysków, propaganda zaś zdobyciu władzy.” Porównując retorykę z erystyką i sofistyką, czy współczesnymi wersjami tych dwóch ostatnich, możemy stwierdzić, że wszystkie posługują się słowem, ale tylko retoryka traktuje je uczciwie, z należnym mu szacunkiem. Reklama i propaganda dla osiągnięcia swoich celów posługują się socjotechniką, czyli naukową strategią oddziaływania na odbiorcę, traktowanego w sposób nie podmiotowy jak by się mogło mu wydawać, ale jednoznacznie instrumentalny.

Tak więc, nawiązując do początku niniejszego tekstu, jeśli retorykę możemy także dzisiaj nazwać sztuką, to reklama i propaganda na to nie zasługują. To najwyżej technika czy technologia „uwodzenia” odbiorcy. Dlatego, jeśli chcę rzeczowej dyskusji i przekonywania do swoich racji, wybieram retorykę.

Mając powyższe spostrzeżenia na uwadze, podejmuję w tym roku szkolnym próbę przeprowadzenia w naszej szkole innowacji zatytułowanej „Retoryka-myśl nie umyka”. Nie wchodząc w szczegóły, dodam tylko, że innowacja skupi się na wyjaśnieniu istoty retoryki jako pięknego mówienia, wyrazistego czytania, a także umiejętnego, sugestywnego uzasadniania swojego zdania i przekonania, argumentowania przyjętej tezy czy wyrażonej opinii.

Oczywiście wymienione wyżej zadania znajdują swoją konkretyzację w odniesieniu do czwartej jak i siódmej klasy (w bieżącym roku szkolnym- tj. 2017/2018). Innowacja nie wychodzi poza podstawę programową, a skupia się na pogłębionym przedstawieniu i wyjaśnieniu uczniom istoty zadań związanych z retoryką oraz na zdobyciu i utrwaleniu praktycznych umiejętności w tym zakresie.

Jedną z zasad retoryki jest posługiwanie się przykładem odwołującym się do wyobraźni i uczuć odbiorcy. Jeśli przyjrzeć się imprezom i uroczystościom adresowanym do społeczności szkolnej czy równocześnie do szerszego kręgu odbiorców- można zauważyć, że są w zgodzie z opisaną wyżej zasadą. Tegoroczny Dzień Komisji Edukacji Narodowej znany powszechnie jako Dzień Nauczyciela( połączony Dniem poświęconym polskiemu Papieżowi Janowi Pawłowi II i uroczystością pasowania pierwszoklasistów) był dobrą okazją do zaprezentowania takich tekstów i przykładów, które poruszyły i wzruszyły uczniów jak i uczestników uroczystości.

Wielką skalę retorycznych możliwości pokazała akademia z okazji 99 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę organizowana przez społeczność szkolną przy udziale Stowarzyszenia Promocji Wsi Wola Rafałowska „Nasza Wola”. Piękna, przejmująca i wyrazista w swej patriotycznej wymowie część artystyczna w wykonaniu uczniów, wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych przez wszystkich uczestników ogniska patriotyzmu – to wszystko zjednuje wokół nadrzędnej idei, jaką jest godne uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

Warto więc podkreślić, że rozwój osobowy każdego człowieka, a zwłaszcza młodego, czyli ucznia- w kontekście prawdy, dobra i piękna- nie dokona się bez właściwego współudziału słowa. Zadanie to jest ciągle aktualne, mimo że określił je wystarczająco dawno Cyceron-wybitny pisarz, mówca, a zarazem polityk starożytnego Rzymu. Stwierdził on, że” mądrość bez elokwencji niewielki przynosi pożytek, elokwencja zaś bez mądrości jest rzeczą groźną”.

A zaniedbań na tym polu nie brakuje. Widać to po tym, jak dzieci mówią i piszą. Ale nie tylko oni i „nie tylko ludzie prości, ale również ci wykształceni - politycy i profesorowie, dziennikarze i katecheci”. Retoryka przywracana do łask, ale na stałe, może ten stan zmienić. Potrzeba na to jednak czasu, konsekwencji i wspólnego działania wszystkich, którym język, jako narzędzie komunikacji międzyludzkiej, jest niezbędny jak powietrze do życia.

Kończąc swoje przemyślenia, a mając na uwadze, że nasi czytelnicy wezmą „Wieść Gminną” do ręki w świątecznym czasie, pozwolę sobie złożyć Im najserdeczniejsze życzenia zdrowych, radosnych i rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia. Dodam do nich słowa naszego wieszcza narodowego - Adama MICKIEWICZA, którego 219 urodziny obchodzić będziemy w Wigilię Bożego Narodzenia (za rok „okrągłe” 220 urodziny). Oczekiwał od swoich rodaków wewnętrznej przemiany, duchowego odrodzenia, co wyraził w pełnych emocji i retorycznego uniesienia słowach: „Wierzysz, że Bóg zrodził się w betlejemskim żłobie. Lecz biada Ci, jeśli nie zrodził się w tobie”.

Przy pisaniu powyższego tekstu korzystałem z książki „Podstawy retoryki klasycznej” autorstwa Cz. Jaroszyńskiego i P. Jaroszyńskiego wydawnictwa Sióstr Loretanek (Warszawa 2002).

A. Pieczonka - SP Wola Rafałowska


poprzednia strona do góry następna strona

drukuj


Sobota, 10 Czerwca 2023 r.
WYSZUKIWARKA
Warto przeczytać
12 Maja 2022 r.
Do 30 czerwca 2022 r. każdy właściciel (lub zarządca) nieruchomości ma obowiązek zgłosić, jakiego rodzaju źródło ciepła jest wykorzystywane do jej ogrzewania.
12 Maja 2022 r.
Trwają roboty budowlane na zadaniu pn. "Odbudowa mostu na rzece Chmielnik w ciągu drogi gminnej nr 108258R Chmielnik - Zawodzie"
Realizacja: ProART